In de volksmond wordt ze al eeuwenlang de ‘heilige non’ genoemd, maar nu komt het er ook daadwerkelijk van: het bisdom van ’s-Hertogenbosch start een proces van zaligverklaring voor zuster Maria Margaretha der Engelen, stichteres van de Karmel te Oirschot.
Maria Margaretha der Engelen
Maria Margaretha van Valckenisse werd geboren op 26 mei 1605 te Antwerpen, als dochter van stadssecretaris Philips van Valckenisse. Op negentienjarige leeftijd trad ze in bij de Ongeschoeide Karmelietessen in haar vaderstad, waar ze als kloosternaam ‘Maria Margaretha der Engelen’ koos.
Het Antwerpse karmelietessenklooster ‘De Rosier’ was enkele jaren voordien (in 1612) gesticht door Anna van Sint-Bartolomeüs, de secretaresse en naaste medewerkster van de heilige Theresa van Avila, de grote hervormster van de Karmelorde. Maria Margaretha der Engelen werd de laatste novice van de zalige Anna van Sint-Bartolomeüs.
In 1644 vertrok Maria Margaretha der Engelen uit Antwerpen naar Oirschot, waar zij het karmelietessenklooster Blijendaal stichtte, dat in 1663 gesloten werd maar in 1931 heropgericht.
Het leven van zuster Maria Margaretha der Engelen werd gekenmerkt door strenge ascese. Zoals blijkt uit getuigenissen van tijdgenoten, werd zij begenadigd met mystieke verschijnselen, waaronder visioenen en de stigmata (de wondtekenen van Jezus’ lijden in handen, voeten en zijde).
Zuster Maria Margaretha der Engelen stierf op 5 februari 1658 te Oirschot. Haar lichaam vertoonde geen tekenen van ontbinding. Wel begon het lichaam een olieachtige vloeistof af te scheiden, waarvan de Karmelietessen nog steeds enkele flesjes bewaren. Vanwege de faam van heiligheid en de opzienbarende gebeurtenissen die het leven en sterven van de zuster begeleidden, kwamen bedevaarten op gang naar ‘ De Heilige Non van Oirschot’.
Om deze ‘Roomse praktijken’ in te dammen, werd het lichaam van zuster Maria Margaretha in 1663, met militaire escorte, overgebracht naar de Sint-Jan in ’s-Hertogenbosch, toen in protestantse handen. De zuster werd begraven in de doopkapel, waar nog steeds een grafzerk aan haar rustplaats herinnert. In 1795 werd het graf geopend, en werd een gedeelte van haar lichaam overgebracht naar de Karmel te Leefdaal bij Leuven.
Kerkelijk proces van zaligverklaring
Mgr. Hurkmans, bisschop van ’s-Hertogenbosch, heeft zijn goedkeuring gegeven om een kerkelijk proces van zaligverklaring in te leiden. Bisschoppelijk gedelegeerde voor dit dossier is Mgr. Dr. Stefaan Van Calster (professor pastoraaltheologie en homiletiek aan het Sint-Janscentrum), die vanwege zijn ruime, internationale ervaring geldt als Vaticaans expert inzake zalig- en heiligverklaringen. Mgr. Van Calster wordt bijgestaan door een uitgebreid team van historici, theologen en canonisten. Mgr. Van Calsteren overleed onverwacht op 28 april 2016.
Waarom deze zaligverklaring?
Door een zaligverklaring (en eventueel een latere heiligverklaring) erkent de Kerk dat iemand op heldhaftige wijze het geloof en de deugden beleefd heeft. Bij zuster Maria Margaretha der Engelen vallen daarbij enkele kenmerkende aspecten op, die illustreren waarom het zinvol is een zaligverklaringsproces op te starten.
Ten eerste wijst zuster Maria Margaretha, als mystica, op de noodzaak van een levende band met Christus als degene die aan het bestaan zin en bezieling geeft. Ten tweede benadrukt een zaligverklaring het voorbeeldkarakter van haar vertrouwen op Gods Voorzienigheid, gesymboliseerd door het Oog, dat zij op al haar gebruiksvoorwerpen tekende (het Oog staat overigens ook afgebeeld in de zon op nevenstaande prent). Dit bewustzijn, dat God ons leven leidt, kan een spirituele verrijking zijn in onze technische en maakbare cultuur. Ten derde leert ‘De Heilige Non van Oirschot’ hoe het christelijke geloof inhoud en kracht weet te geven wanneer lijden een mens treft.
Tentoonstelling
De zusters van het karmelietessenklooster Blijendaal hebben een interessante tentoonstelling ingericht over zuster Maria Margaretha der Engelen. Op afspraak geeft zuster Helena, die het kleine museum beheert, een rondleiding (Nieuwstraat 28, 5688 BE Oirschot, 0499-571665).
Boek over zuster Maria Margaretha der Engelen
In samenhang met de zaligverklaring wordt in het Sint-Janscentrum een uitgave voorbereid van de oudste levensbeschrijving van zuster Maria Margaretha der Engelen, geschreven door een ooggetuige.
Bron: website Sint- Janscentrum
OCD
OrdoCarmelitarumDiscalciatorum
Karmelitessenocd 